Elders (dit topic) kwam ter sprake, dat het IQ van de mens wereldwijd zou dalen. Op zich is dat een vreemde stellingname, omdat IQ een genormaliseerd gegeven is, dus een gemiddelde van een land wordt gesteld op 100% en daaraan worden alle andere test-uitslagen afgemeten. Dus een gemiddelde Nederlander heeft een IQ van 100 en een gemiddelde Chinees ook.

"Het IQ" kan dus niet dalen. En toch.. met dank aan oombas voor deze bron,

In een nieuwe studie blijkt dat de reactiesnelheid van het menselijk brein - een eigenschap die verband houdt met algemene intelligentie - sinds het einde van de negentiende eeuw sterk is gedaald. Bij mannen daalde de reactiesnelheid van 183 naar 250 milliseconden, bij vrouwen zelfs van 187 naar 277 milliseconden.

Harde natuurkunde.. onze processor loopt steeds langzamer

Wetenschappers stellen in het tijdschrift Intelligence dat het IQ van de westerse bevolking in de afgelopen decennia is gedaald omdat natuurlijke selectie niet langer de slimste mensen bevoordeelt. Tijd om in te grijpen?

Natuurlijke selectie ? de tijd, dat natuurlijke selectie de intelligentie kon beinvloeden, ligt m.i. veel verder achter ons (de steentijd)

Dwaal dwaal.. Kapitalistische selectie zul je bedoelen ook niet, dus

Volgens Zagorsky is er ook een wat simpeler bewijs voor zijn stelling: loop eens rond op de parkeerplaats van universiteiten. Daar staan weinig Rolls Royses en Porsches geparkeerd, dus zo rijk zijn professoren niet.

slimme mensen zijn dus niet altijd in het voordeel. Leuk om te weten. Dus ook omgekeerd: meer welvaart, gezondere voeding, beter werkende hersenen.. maar intelligenter word je er niet van. Blijkbaar euhm

De auteurs van het artikel geven meer meningen aan. Sommige wetenschappers stellen

.. dat de gevolgen van de transitie van de boekenkast naar het internet wel meevallen. Hun primaire argument is dat er simpelweg meer wordt gelezen als gevolg van een grotere bereikbaarheid van media.

Tevens stellen zij dat er eenvoudiger tussen diverse media kan worden geschakeld: een toegenomen cognitieve flexibiliteit en creativiteit. Hiervoor valt vanuit neuronaal perspectief wat te zeggen, maar de ernstige reductie in het verwerven van diepere kennis maakt ons oppervlakkig.

Juistja. Oppervlakkig. Dus eigenlijk gaat het over iets anders: IQ-testen proberen in kaart te brengen, wat het analytisch vermogen is. Door internet raken we van het padje af, want we denken niet meer zelf na, we laten Google nadenken. We laten Google de puzzel oplossen, door naar de oplossing te laten zoeken.
Als dit klopt, dan ben ik de laatste 10 jaar (veel) minder intelligent geworden


Stelling 1: het klopt gewoon niet, integendeel. Die "kloksnelheid" is een schijnverband, mensen zijn geen computers. Intelligentie kun je niet absoluut meten, we worden niet dommer.

Stelling 2: het klopt wel degelijk. Door comfort, welvaart en internet verliezen we ons autonoom probleem-oplossend vermogen en worden we dus dommer, of beter gezegd: minder intelligent.

Kies maarr...

P.S. Dit topic gaat niet om het onderscheid tussen landen of volkeren. Dit gaat algemeen over "de mens", IQ en internet.

_________________
'Het is hier dat we bedenken dat zelfs wanneer de haat het felste brandt en de strijd van het tribalisme een hoogtepunt heeft bereikt, we de drang moeten weerstaan om naar binnen toe te keren. We moeten weerstand bieden aan de drang om diegenen die anders zijn te demoniseren.' Obama, Pearl Harbor dec'2016)

Volgens mij is het zo dat mensen dommer worden omdat vrouwen meer kans hebben toe te treden tot de arbeidsmarkt. Cru gesteld, intelligente vrouwen werken in plaats van dat ze kinderen krijgen, waardoor de verhouding in het nageslacht tussen intelligente en niet zo intelligente vrouwen is veranderd. Bij deze aanname ga ik er overigens van uit dat een kind van een intelligente moeder een grotere kans heeft intelligent te scoren dan een kind van een niet zo intelligente moeder, maar ik weet niet of deze aanname hard te maken is.

_________________
Alle Menschen werden Brüder - Beethoven

Ik heb anders heel vaak vergelijkingen gemaakt zien worden tussen gemiddelde IQ van verschillende landen.

Hmmm, dan zou je zeggen dat in landen, regio's of zelfs stadsdelen of wijken met lagere internetdichtheid, het IQ hoger was. We weten allemaal dat dat niet zo is.

_________________
"the nine scariest words in the English language are 'I'm from the government, and I'm here to help.'"
Ronald Reagan

"Echt intelligente mensen worden geen lid van Mensa", zo was dat toen.
Er zaten engerds tussen, niet omdat ze zo intelligent waren, maar om dat ze zo dom deden.
Het enige dat ze goed deden, was het met goed gevolg afleggen van de 'mensatest', de test die bepaalt of je je binnen de 2% bevindt van een op zich arbitraire grens.
Nog steeds wordt er heftig over gediscussieerd wat nou intelligentie is.
Laurens ten Cate heeft in de jaren '70 verteld over het interview dat hij had met de voorzitster van de vereniging Mensa.
Zij stelde zich toen op het standpunt dat 'je de beste konijnen toch ook bij elkaar zet'.
Hij vroeg toen aan haar of we Mensa moesten zien als een fokvereniging.
Een goed antwoord had ze niet.
Voor mensen die graag wel wilden toetreden tot de vereniging, had hij een eenvoudige tip.
'Koop voor het weekeinde een boekje met een aantal voorbeeldtests, ga in het weekeinde oefenen en meld u dan maandag a.s. aan.'
Laurens had grotendeels gelijk, je kunt jezelf er goed in trainen.
Hoogbegaafden scoren niet altijd goed op die testjes.
In "De vrije wil bestaat niet" door Victor Lamme staat een aardige tabel over de genetica ten aanzien van de karakterkenmerken.
Opmerkelijk is het verschil dat er bestaat tussen de intelligentie van kinderen en volwassenen.
De erfelijke component voor intelligentie ligt bij kinderen op 54% en bij volwassenen op 88%.
De bron van de tabel is zo te vinden: "Genetic Influence on Human Psychological Traits" door Th. J. Bouchard Jr.
Naar mijn herinnering heeft Chomsky ooit een onderzoek gedaan naar de erfelijkheid van intelligentie.
Bij de Russische revolutie is de toplaag zowat uitgemoord, toch bleek dat nauwelijks invloed gehad te hebben op de wetenschappelijke prestaties van de Russen.
'Hoogbegaafden' voeren ook al eens mee door de grachten van Amsterdam:

Slimmeriken van de partij tijdens Gay Pride

Iemand die veel onderzoek heeft gedaan naar eigenschappen en erfelijkheid versus omgeving, is Dorret Boomsma van de VU.

‘Naarmate je ouder wordt, hangt je IQ steeds minder af van je opvoeding en steeds meer van je erfelijke aanleg.’

Dat is wat al uit die tabel bij Lamme te lezen is.


Ze is wereldberoemd door haar onderzoeken met tweelingen.

Een belangrijke ontdekking hier was dat de genetische component in IQ-scores drastisch stijgt gedurende de eerste schooljaren, dat wil zeggen er is sprake van relatief late genetische expressie. Een ander thema is de ontwikkeling van probleemgedrag, met name agressief gedrag bij 10- tot 15-jarigen in relatie tot erfelijkheid, omgeving en leeftijd van de moeder.

Over dat probleemgedrag vertelt ze:

Thema's zijn hier de genetische versus omgevingsdeterminanten van depressie, angst, hyperactiviteit en vatbaarheid voor cognitieve vergissingen. Anders dan bij intelligentie, ontdekte Boomsma's team, komt de genetische component van deze eigenschappen veelal zeer vroeg tot expressie.

Dan komt de vraag van Dekker:
"Nou, en dan weet je dat. Wat wil je er mee doen?"



Over een relatie tussen IQ en internetgebruik heb ik van haar nog niets gelezen.

Domme mensen nemen niet eens de moeite om veel te lezen. Intelligente mensen kunnen ook gemakkelijker onthouden wat zij gelezen hebben. Daar kan men dus wel de intelligentie mee meten. Ben het dus niet eens met stelling 1.

_________________
Het is nergens voor nodig om de verveelde medemensen te vervelen.

Naarmate de gereedschappen en stimuli veranderen, verandert ook de werking van de hersenen. De vraag is of een in het verleden bedacht intelligentiemodel nog van nuttige toepassing is in de hedendaagse maatschappij. We kunnen het vooralsnog slechts houden bij intelligentie als abstract concept. Daar verstaan wij allen weer iets anders onder. Ik kijk daarin vooral naar logisch redenatievermogen, conceptueel denken en associatieve leercapaciteit.

Er is een duidelijke relatie tussen armoede en 'intelligentie'.

Very interesting research: Poverty reduces brainpower needed for navigating other areas of life

On average, a person preoccupied with money problems exhibited a drop in cognitive function similar to a 13-point dip in IQ, or the loss of an entire night’s sleep.

De samenvatting uit Science is wel te bekijken, het artikel zelf zal men moeten aanschaffen.

De vaststelling zou kunnen zijn dat het gemiddeld IQ daalt waar de armoede toeneemt.

Opent dus ook de mogelijkheid voor een andere verklaring voor het verschijnsel wat gemeten is.

De intelligentie valt terug op de erfelijke aanleg ? en de gemiddelde daling.. is eenvoudig te verklaren door vergrijzing agv welvaart ?

Dit zou ook verklaren, waarom de reactiesnelheid al sinds de 19e eeuw afneemt. De gemiddelde levensverwachting (en leeftijd) neemt toe.

Je zou ook het type puzzels van de IQ-test kunnen verleren, wellicht.. 1-2-3-4, wat is 5 ? kies uit 3.. is het patroon gedraaid, uitgebreid, omgezet, opgeteld.. wat zijn de criteria van de opeenvolging in de puzzel, de kenmerken waar je naar kijkt. Misschien verleer je dat soort spelletjes sowieso, wanneer je ouder wordt.


"Hoogbegaafd" was Vincent van Gogh ook en naar verluidt kon hij mooie brieven schrijven, maar was hij niet in staat, om een boodschappenlijstje te maken. Soms vraag ik me af of we bij de hersenen van mensen niet naar een enorme, willekeurig samengestelde chaos kijken: sommige dingen werken niet en bij iedereen is dat anders. Intelligent zijn dan die mensen, met een goede combinatie, of een onschadelijke combinatie van fouten.. de generalisten zijn mensen bij wie het meeste een beetje werkt. En hoogbegaafd ben je, wanneer het bruikbare spul bijzonder goed werkt, dus intelligentie die je bijv. nodig hebt voor school, of muziek. Om hoogbegaafd te zijn, hoeven hele stukken van je hersenen helemaal niet te werken ! Een "nerd" die 3 ton per jaar verdient met computers programmeren, kan voor een buitenstaander op een geestelijk gehandicapte kluizenaar lijken..

_________________
'Het is hier dat we bedenken dat zelfs wanneer de haat het felste brandt en de strijd van het tribalisme een hoogtepunt heeft bereikt, we de drang moeten weerstaan om naar binnen toe te keren. We moeten weerstand bieden aan de drang om diegenen die anders zijn te demoniseren.' Obama, Pearl Harbor dec'2016)

Er is wel onderzoek gedaan naar de relatie tussen internet en de werking van de hersenen:

This new article in the Neuroscientist offers a good overview about how internet technology may or may not change our brain. From claims from Carr over famous research by Sparrow and many, many more, the conclusion and summary is quite sobering as much of what we know is still a educated guess.

Het vervelende is, dat het artikel bij Neuroscientist $36 kost of je moet toegang hebben via je instituut.
Bovendien is het niet veel meer dan 'natte vinger' werk.



Een 'idiot savant' zal ook op mensen als heel intelligent overkomen, zichzelf handhaven in deze gecompliceerde wereld, lukt de meesten niet.
Jelle Jolles, hoogleraar hersenen, gedrag en educatie aan de VU, stelde:
"Hoe rijker de prikkels, hoe slimmer we worden."
Zijn verhaal is te lezen in deze uitgave:

Verkleinde afbeelding. Klik om te vergroten.

"Hoogbegaafdheid is een geschenk uit de hemel - of zou dat moeten zijn", is een artikel over hoogbegaafde kinderen in het blad.
Gelukkig is er nu meer aandacht voor het verschijnsel 'hoogbegaafdheid', het is net als de variatie in seksuele aanleg en voorkeuren, een kwestie van volwassen worden van de samenleving.

Mijn queeste naar 'nature' versus 'nurture' leek beantwoord met het boek van René Kahn, "De appel en de boom".
Kahn heeft de tekening nooit gezien die ik in 1969 heb gemaakt over het onderwerp, de appel valt daar heel ver van de boom.
'Hoe ver ben ik van de boom gevallen?', was o.a. mijn vraag en ik werd naar het onderzoek daarbij gedreven door persoonlijke omstandigheden.
Mijn vorige eigen stelling kan aangevuld worden met nog een stelling:

In de hierboven getoonde speciale editie "Ons IQ" staat een 'gevaarlijk' artikel, het heet dan ook: "Een giftige cocktail".
De inleiding luidt:
"Wie iets zegt over ras en intelligentie, kan zijn baan kwijtraken. Maar de cijfers liegen niet: er zijn sterke aanwijzingen dat zwarten minder goed kunnen leren dan blanken en dat Oost-Aziaten het slimst zijn."
Je moet het maar durven om het in deze tijd te schrijven, James Watson werd zowat gelyncht.
Wie de statistiek misbruikt voor eigen doeleinden, die is weinig wetenschappelijk bezig.
Welke waarde kennen we aan intelligentie toe?
In elk geval weet ik één ding zeker, de wereldheerschappij overdragen aan 'Mensa' omdát de leden een test met goed gevolg hebben afgelegd, lijkt mij wel het laatste om te ambiëren.
Het artikel is geen antwoord op de vraag over intelligentie en internet.
In de uitgave staat wel een artikel over automatisering en intelligentie.
"Digitale revolutie verandert de wegen in het brein."
Over een 1-jarige baby die met een iPad speelt en weet hoe dat moet.
Automatisering en internet zijn niet hetzelfde, tegenwoordig wel innig verweven.
Het is een soort van overtreffende trap van Pim van Lommel.
Pim van Lommel huldigt het standpunt dat ons bewustzijn elders huist, ons geheugen dienen we kennelijk te verhuizen naar het internet.
We worden dan misschien niet dommer geboren, we zullen het wel blijven als we zo doorgaan.
Er wordt op meerdere plaatsen in het blad een lans gebroken om vooral onze hersens te laten kraken.
In het blad staat o.a. "We worden door onze genen gedreven een omgeving te zoeken die bij ons past".
Dat spreekt mij wel aan, ik ben er redelijk in geslaagd om die omgeving te vinden, geholpen door de omstandigheden.
Het geeft geen antwoord op de nutteloze vraag van wat ik had kunnen bereiken als ...
De discussie brengt ons (bij mij thuis) altijd bij het verhaal van Dwar Ev en Dwar Reyn.
'Is er een god?'
"Ja, nu is er een god!"


Over geniale autisten.
Over hoe Howard Gardner van Harvard het denken over IQ volledig veranderde.
Over het gevoelige broertje van het IQ.
Over gedreven musici.
Over veel meer aspecten aan IQ/intelligentie:

Hoe kun je van meer en gemakkelijker verkrijgen informatie dommer worden? Kwestie hoe je de input gebruikt.

Zo moeilijk lijkt mij dat niet te begrijpen.
Je eigen mening vormen, zelf onderzoek doen, zelf iets creëren dat er nog niet was.
Gewoon je eigen hersens en handen (leren) gebruiken.
Niet een mening zoeken van iemand waarmee je het eens bent en dan diens mening als je eigen mening gebruiken.
Heel mooi verwoord door een collega en naar mijn herinnering heb ik het ooit wel eens verteld.
Ze vertelde mij in de jaren '70:
"Ik ben van mening en daar ben ik het mee eens!"
Daar zat werkelijk van alles in, bijvoorbeeld over haar vrije wil.
Met wie of wat was ze het eigenlijk eens?
Dat heeft ze me op een ander tijdstip verteld:
"Ik heb daar geen mening over, ik heb de krant nog niet gelezen."
In die krant stond haar mening.
'Maar wat vind je zelf?', vroeg ik haar wel eens.
"Dat staat daar toch!"
Van die dingen, Danny.

Ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum van uitgeverij Balans, heeft René Kahn een boekje geschreven:
"De tien geboden voor het brein."
Het is als het lied van Ramses Shaffy:
"Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder ..."
Met een verwijzing naar het internet kom je er niet, je moet er zelf wel wat voor doen en het niet bij één ding laten.
Het laatste gebod is wel het moeilijkst:
"Kies uw ouders met zorg."
De tekeningen van Peter van Straaten zijn subliem, vooral bij het hoofdstuk "Speel!", waarin hij vertelt niet met zijn tijd te zijn meegegaan.

Vergeet niet dat we elkaars meningen vaak onbewust kopiëren.

Jazeker gebeurt dat.
Dan laat je het even bezinken en denkt er zelf eens over na.
Zoals ik het onlangs nog schreef:

Veel mensen zagen het verschil niet, die zagen mijn piekeren als tobben.
Indertijd was de reclameslogan van de boekenbranche:
"Lezen is denken met het hoofd van een ander."
Klinkt leuk, niet meer dan dat.
Wel lees ik al die (populair) wetenschappelijke boeken om kennis te nemen van het denkwerk van een ander en dat is toch wat anders.
Vaak is daar verslag gedaan van wetenschappelijk onderzoek.
SF is een bron voor mijn uitstapjes, zoals hierboven al verteld.
Mijn mening wordt wel gevormd door wat ik van anderen lees en hoor, ook dat is wat anders dan kopiëren.
Indachtig Korzybski:
"Iemand doet wat hij doet omdat hij de wereld ziet zoals hij hem ziet".
De 'instrumenten' in mijn hoofd worden voortdurend bijgesteld door nieuwe informatie, die soms verouderde denkbeelden vervangt door nieuwe.
Dus gradueel zie ik de wereld voortdurend anders dan ik hem toen zag.
Al is mijn karakter niet of nauwelijks veranderd en ziet mijn zolderkamer er net zo uit als die van meer dan 60 jaar geleden.
Dick Swaab vertelde ons over de al of niet bestaande vrije wil, dat we leren van eerdere foute beslissingen en daarmee invloed uitoefenen op toekomstige beslissingen.
Ik zie dat als een stapje dat hij maakt.
Ook besef ik goed dat ik sommige dingen wel zou willen willen, maar ze niet kan vanwege iets in mij dat mij belemmert en niet omdat ik het niet kan.
Dat is een innerlijke strijd die veel mensen voeren en soms maak ik daar kleine stapjes in; Baby Steps, zogezegd.
Mijn eigen stellingen zijn mijn eigen stellingen, de woorden zijn vrijwel allemaal gekopieerd.

Verkleinde afbeelding. Klik om te vergroten.

Ik begeef me niet zo snel in filosofische discussies.
Het is tenslotte maar net hoe je ernaar kijkt.

"Intelligentie" en het af- of toenemen daarvan, is wel uitermate interessant als onderwerp.

Allereerst is dan de vraag wat onder intelligentie verstaan moet worden. M.i. niet een kunstje uitvoeren wat is aangeleerd, maar het vermogen zelf een kunstje te ontwikkelen.

Ik ga een beetje uit van het onvolprezen Wiki:

Intelligentie is een algemeen begrip uit de psychologie dat een mentale eigenschap beschrijft met veel verschillende functies; zoals de mogelijkheid overeenkomsten en verschillen op te merken in waarnemingen, zich in de ruimte te oriënteren, te redeneren, plannen te maken, problemen te doorgronden en op te lossen, in abstracties te denken, ideeën en taal te begrijpen en te produceren, informatie op te slaan in het geheugen en daar weer uit op te halen, te leren van ervaringen.

Intelligentie is m.i. meer dan goed kunnen leren. Intelligentie is wel degelijk begrijpen, inzicht hebben en kunnen redeneren en vooruitzien, om van daaruit oplossingen te kunnen bedenken.
Ik merk op veel vlakken dat daar voor velen geen sprake meer van is.
Helpdesks werken met uitgewerkte vragenlijsten, welke in schema automatisch tot een 'juiste' diagnose leiden. Voorgekauwd. Als dit wel werkt en dat niet, kan dat niet stuk zijn. En repareren is er helemaal niet meer bij. Er wordt een vervangende kabel of modem gestuurd. De oude verdwijnen in de kliko of een afvalhoop in India of Ghana.
Ik mocht het gister nog ervaren met de helpdeks van een grote computerleverancier. Zelf als technicus geconstateerd wat niet werkte (binnen garantie) had ik iemand in Verweghistan aan de lijn, die perse zijn riedel moest afdraaien.
Er hoeft steeds minder te worden nagedacht.
En dat geldt niet alleen voor helpdesks waar uitgewerkte scripts worden gebruikt.
Zelfs in de hulpverlening heeft het zijn ingang gevonden. 'Eigen Kracht', tegenwoordig uitgangspunt bij het bepalen of iemand hulp nodig heeft, is niets meer dan een wegstreeplijstje, waarop wordt weggestreept wat een cliënt/patiënt nog wel zelf kan. Om vervolgens te vertellen, dat hij voor de rest bij zijn buren en familie hulp moet zoeken. Wordt tegenwoordig ook steeds meer gedaan door mensen zonder relevante opleiding op het gebied (generalisten).
En ga tegenwoordig maar eens naar een garage met je auto. Er wordt een computer aangesloten en er verschijnt keurig op een display wat er mis is en wat er moet worden vervangen of gedaan.
Zelfs als politicus hoef je niet meer zelf na te denken. Daar heb je lobbyisten voor. En fractieleiders, die je vertellen wat je moet stemmen...

Zelf nadenken, het lijkt of steeds minder mensen dat doen. Dat nog kunnen. Ze leren het niet meer. Ze leren niet meer om signalen te herkennen, gegevens te combineren, zelf te destilleren, conclusies te trekken en gevolgen van hun doen en laten te voorzien.
De man die aan ronken van de motor kon horen wat er defect was. Hij is zeldzaam geworden.

Of we minder intelligent worden?

Ik ga dan uit van de grote groep. De mensen die niet meer leren zelf na te denken en daar ook niet meer toe geprikkeld worden: ja!
En de mensen die de maatschappij die kant opsturen, zijn natuurlijk ook niet bijster intelligent. Maar die zijn het waarschijnlijk nooit geweest, dus die kunnen niet dommer worden.

_________________
Wie niet verder kijkt dan de gebaande paden, mist veel mogelijkheden en oplossingen!

Een interessante visie, dat een oudere 'terugvalt' naar de erfelijke aanleg.
Het onderwerp IQ/intelligentie en leeftijd houdt de mensheid al eeuwen bezig.
De waarlijk 'ouwe knarren' vind en vond je overal in de top.
De USSR en China spanden wel de kroon, maar ook in veel 'westerse' landen geeft men toch aan een oudere de voorkeur om het land te besturen.
Reagan was een mooi voorbeeld.
Geen idee of een aspirant president een IQ test moet/mag/kan/wil ondergaan, alvorens president te mogen worden.
Wel is er een mooi verhaal over degene die het dichtst bij het gemiddelde ligt, president wordt.
Alles wordt gemeten leeftijd, lengte, gewicht, gezinsgrootte, IQ, opleiding, van alles en nog wat.
De computer bepaalt wie er president wordt.
Over intelligentie en leeftijd is in bijgaand artikel het een en ander te lezen.
In dat artikel staat ook het een en ander te lezen over reactiesnelheid.
Ook over 'geestelijke leeftijd' en 'chronologische leeftijd' (link).
Dat in de F1 racerij geen coureurs van 75 zijn te vinden, dat lijkt niet zo vreemd.
Zou je Max Verstappen het land laten besturen in plaats van een F1 auto, dat is dan de vraag.

Stelling 2: het klopt wel degelijk. Door comfort, welvaart en internet verliezen we ons autonoom probleem-oplossend vermogen en worden we dus dommer, of beter gezegd: minder intelligent.

Hier kan ik me wel in vinden.

Het eerste wat zo in mijn gedachte komt waren wat voetbal hooligans die na het ek in Oostenrijk / Zwitserland de weg naar huis niet meer wisten omdat de stomstom het begeven had.
Zelfs zonder wegenkaart, nog steeds deel van de standaarduitrusting van elk voertuig wat we thuis hebben, met wat basis aardrijkskunde, moet Nederland toch wel te vinden zijn lijkt me.

Het tweede is meer werk gerelateerd, daar geven de machines tegenwoordig voor een groot gedeelte zelf aan wat er fout loopt, of gelopen is.
Het wordt pas interessant wanneer er een onbekende foutcode voorkomt, of iets fout gaat wat nog niet eerder gedocumenteerd is, en je zelf mag gaan uitvogelen.

Het derde gaat weer terug naar de auto.
Hoeveel mensen kunnen daar nog iets fiksen, een band wisselen, nieuwe accu steken, lamp wisselen, olie vervangen, of zelfs bijvullen?

Hoe meer we uit handen geven, hoe minder we zelf moeten nadenken, improviseren, oplossingen zoeken.

Het brein is een spier, hoe minder je hem gebruikt, hoe zwakker dat die wordt.

_________________
And as I sit and talk to you I see your face go white
This shadow hanging over me
Is no trick of the light